نخستین زن ایرانی که کشف حجاب کرد

- Advertisement -

۳۰ مرداد ۱۲۳۱: ۱۶۸ سال پیش در چنین روزی قره‌العین در تهران کشته شد. او نخستین زنی است که به اتهام مفسد فی الارض اعدام شد.

اُم سلمه یا زرین‌تاج برغانی مشهور به طاهره قره‌العین در سال ۱۱۹۷ در قزوین زاده شد.

مادرش مجتهد و پدرش از فقیهان نامدار زادگاهش بود.

کودک بود که پدرش او را به بخش خصوصی مدرسه دینی که خود ساخته بود می‌برد و همپای پسرانش به او فقه و ادبیات فارسی و عربی می‌آموخت.

هوش و حافظه‌‌اش چنان بود که پدرش می‌گفت: «اگر این دختر، پسر بود، خاندان مرا روشن می‌نمود و جانشین من می‌گشت.»

۱۲ ساله بود که محمدشاه قاجار از قزوین گذشت و چیزی نمانده بود که او را به همسری بگیرد اما چون وصلت را به بعد موکول کرد او را در همان کودکی به ازدواج با پسرعمویش مجبور کردند.

از آنجا که خانواده مادری‌اش به مسلک “شیخیان” (نوگرایان) و خانواده پدری به “اصولیان” (سنتگرایان) اسلامی گرایش داشتند، همواره شاهد جدل‌ها و مشاجره‌های این دو فرقه بود و سرانجام پس از نامه‌نگاری با بزرگ “شیخیان” سید کاظم رشتی به این فرقه گروید و به نجف و کربلا رفت و پس از تکمیل آموزش در کربلا به تدریس “علوم عقلی و نقلی” پرداخت و از سید کاظم رشتی لقب “قره العین” (نور چشم) گرفت.

او شریعت حاکم شیعیان و اجتهاد را رد می‌کرد و بسیاری از حکم‌های اسلامی را کهنه و منسوخ می‌دانست.

۲۵ ساله بود که از کربلا با سید علی‌محمد باب که خود را نماینده امام زمان می‌نامید و تعبیر نوی مناسب زمان از اسلام ارائه می‌داد، نامه‌نگاری کرد و پس از دو سال به هواداران سرسخت او پیوست و علیه پدر و همسرش به سود باب سخن راند و تبلیغ کرد تا سرانجام از همسرش جدا شد.

یک بار که به جای عزاداری در ماه محرم، زادروز باب را در کربلا جشن گرفت، دستگیر و به ایران بازگردانده شد.

۳۰ ساله بود که حجاب را کنار گذاشت و از آن پس علیرغم تکفیر فقیهان و مخالفت خویشاوندان با پوشش رنگین و زیبا به سخنرانی و تدریس می‌پرداخت:

“اگر به باد دهم زلف عنبرآسا را

اسیر خویش کنم آهوان صحرا را”.

از آنجا که او در رد و طرد احکام خشک شرع، دست بلندی داشت، اصول‌گرایان و متشرعان کوشیده‌اند سروده‌های ماندگار او را به دیگران نسبت دهند:

“گر به تو افتدم نظر چهره به چهره رو به رو

شرح دهم غم تو را نکته به نکته مو به مو”.

اما صنعت تکرار در غزل‌‌‌‌های دیگر او هم هست:

“خال به کنج لب یکی، طره مشکفام دو

وای به حال مرغ دل، دانه یکی و دام دو”.

۳۱ ساله بود که در خانه کلانتر تهران زندانی شد.

قره العین در ۳۴ سالگی در تهران کشته شد.