صادرات نفت ایران به شدت افزایش یافته است

سه برآورد  بر اساس ردیابی نفتکش‌ها حاکی از آن است که  صادرات نفت ایران به رغم تحریم‌های آمریکا در ماه جاری میلادی (سپتامبر) افزایشی چشمگیر داشته و یک “حلقه نجات برای ایران فراهم شده است”.

خبرگزاری رویترز در گزارشی در این باره، با اشاره به کاهش شدید صادرات نفت ایران از سال ۲۰۱۸ و در پی خروج آمریکا از برجام، نوشته است که داده‌های جدید شرکت رصد کشتی‌ها با نام  TankerTrackers و دو شرکت ردیابی دیگر (که نخواسته‌اند نامشان برده شود) نشاندهنده  افزایش صادرات نفت ایران است.

سمیر مدنی، یکی از بنیانگذاران TankerTrackers به رویترز گفته است که “صادرات ایران در حال افزایش است و ماه جاری میلادی این صادرات به ۵ / ۱ میلیون بشکه در روز رسیده که شامل نفت خام و میعانات نفتی است.” این میزان صادرات  به گفته مدنی در یک سال و نیم گذشته سابقه نداشته است و دو برابر میزان صادرات ایران در ماه قبل (اوت) است.

بنا بر داده های TankerTrackers  تشخیص مقصد یا مقاصد صادرات ایران دشوار است، زیرا تقریبا نیمی از صادرات ایران توسط کشتی های خارجی  یا از طریق انتقال کشتی به کشتی انجام می‌شود.

سوال‌های بی‌پاسخ

هم تدوام این افزایش بی‌سابقه صادرات نفت ایران و هم برگشت درآمدهای ناشی از آنها پرسش‌هایی هستند که در شرایطی که دولت آمریکا حلقه تحریم‌ها را به گرد ایران محکم‌تر می‌کند باعلامت سوال روبرو هستند.

کاهش صادرات نفت و افت شدید درآمدهای ایران که به کسری بزرگ در بودجه منجر شده دولت را به تدابیری همچون عرضه نفت در بورس به افراد حقیقی و حقوقی یا طرح سلف‌خری و پیش‌فروش نفت در بازار بورس سوق داده که در هر دو مورد موفقیتی به دست نیامده است.

بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران، روز ۲۵ شهریور در گزارشی به مجلس در مورد نحوه مقابله با تحریم‌ها گفت: «ما هر چه صادر می‌کنیم به اسم ایران نیست. چند بار تغییر می‌کند حتی سندها هم تغییر می‌کند، مشخصات هم همین‌طور. می‌گویند که چرا برنامه‌هایت را برای دور زدن تحریم‌ها توضیح ندادید من اگر برنامه‌ها را توضیح دهم نقشه عملیات را لو داده‌ام، من فقط می‌توانم نتایج را خدمت نمایندگان بگویم.»

تا کنون با وجود ظرفیت صادرات نفت، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی معادل ۵/ ۲ تا ۳ میلیون بشکه در روز، مقدار واقعی صادرات کمابیش در حدود ۲۰ درصد این رقم برآورد می‌شده است. ایده‌هایی از قبیل ساخت پالایشگاه و دور زدن تحریم‌ها از طریق صادرات فرآورده‌های نفتی (که در مقایسه با نفت خام امکان ردگیری کمتری دارند) نیز کمتر عملی شده‌اند.